Archiwum zamówień publicznych

Badania krwi

Kilka badań krwi może pomóc w rozpoznaniu i leczeniu raka trzustki. Obejmują one m. in. następujące markery nowotworowe, czyli substancje, których ilość we krwi może wzrastać u osób z nowotworami:

• CA 19-9: Osoby z rakiem trzustki często mają podwyższony poziom tego białka we krwi, chociaż nie można go stosować samodzielnie do diagnozowania raka trzustki.
• Antygen rakowo-płodowy (CEA): poziom tego białka we krwi zwykle wzrasta u osób z nowotworami przewodu pokarmowego.

Poza wymienionymi markerami wykonuje się wiele innych badań krwi, które mają za zadanie ocenę funkcji innych narządów (wątroba, nerki), a także monitorowania postępu choroby i śledzenia skuteczności leczenia w czasie.

Należy podkreślić, że żadne badanie krwi nie jest w stanie w sposób pewny wykluczyć ani potwierdzić rozpoznania nowotworu trzustki (w tym raka).

Diagnostyczne badania obrazowe

W celu wykrycia guza trzustki, określenia jego rodzaju, wielkości i zajęcia innych narządów wykorzystuje się następujące badania.

• Tomografia komputerowa (CT)

Dzięki obrazom uzyskanym w tym badaniu, można określić lokalizację i wielkość guza, jego położenie względem sąsiednich struktur i obecność przerzutów w innych niż trzustka narządach.

• Rezonans magnetyczny (MRI) i cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego (MRCP) dostarczają informacji uzupełniających do tego, co można zobaczyć w tomografii komputerowej.
• Ultrasonografia endoskopowa (EUS)

W tym badaniu sonda USG umieszczona jest na końcu endoskopu (tj. gastroskopu) i pozwala na ocenę wielkości nacieku nowotworu oraz obecność przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych. Endoskop może być również używany do pobierania komórek trzustki i płynu do biopsji (test, który bada próbkę tkanki pod mikroskopem).

• Pozytonowa tomografia emisyjna (PET)

W tym badaniu ogniska komórek nowotworu można uwidocznić dzięki wprowadzeniu niewielkiej ilości substancji radioaktywnej. Jest to bardzo swoista metoda rozpoznawania nowotworów, szczególnie w rozpoznawaniu przerzutów odległych w narządach poza jamą brzuszną.

• Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ERCP)

Badanie polega na podaniu do dróg żółciowych i przewodów trzustkowych środka kontrastowego podczas badania endoskopowego. Na tej podstawie możliwe jest uwidocznienie zmian wywołanych przez guz i prowadzących do pojawienia się żółtaczki. Lekarze mogą również używać endoskopu do pobierania komórek trzustki do biopsji i do założenia stentu do przewodu żółciowego, w celu złagodzenia żółtaczki.

• Biopsja

Biopsja polega na pobraniu niewielkiej części tkanki z trzustki do badania pod mikroskopem. W ten sposób możliwe jest określenie rodzaju nowotworu przed planowaną chemioterapią lub radioterapią. Zwykle nie wykonuje się biopsji przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Biopsje wykonujemy pod kontrolą USG, endoskopowego USG (EUS) lub endoskopowej wstecznej cholangiopankreatografii (ERCP).

• Laparoskopia zwiadowcza

Podczas tego małoinwazyjnego zabiegu chirurgicznego lekarz wprowadza laparoskop (przyrząd z kamerą i źródłem światła na końcu) do jamy brzusznej pacjenta przez małe nacięcie skóry. Obraz z kamery jest wyświetlany na dużym ekranie. Chirurg bada wnętrze jamy brzusznej i pobiera próbki tkanek za pomocą specjalnie zaprojektowanych narzędzi chirurgicznych. Badanie to wykorzystywane jest do oceny obecności zmian poza trzustką, wewnątrz jamy brzusznej.

Leczenie chirurgiczne

Chirurgiczne wycięcie guza trzustki jest kluczowym elementem leczenia tego typu nowotworów. Zabiegi operacyjne trzustki należą jednak do najbardziej skomplikowanych operacji w obrębie jamy brzusznej, wymagając odpowiedniego zaplecza technicznego i doświadczenia w wykonywaniu zabiegów tego typu.

Każdego roku na terenie Szpitala Uniwersyteckiego wykonuje się ponad 100 operacji wycięcia trzustki z powodu nowotworu. Dzięki temu jesteśmy jednym z najbardziej doświadczonych zespołów chirurgicznych w kraju. Nasi chirurdzy są ekspertami zarówno w zakresie chirurgii tradycyjnej, jak i zabiegach małoinwazyjnych. Rutynowo wykonywane są zabiegi częściowego lub całkowitego wycięcia trzustki, w trakcie których w razie potrzeby usuwa się również inne narządy i/lub naczynia krwionośne zajęte przez nowotwór.

• Pankreatoduodenektomia

Pankreatoduodenektomia, inaczej operacja sposobem Whipple'a lub Traverso, jest najczęstszym rodzajem operacji nowotworów trzustki. Zabieg tego typu wykonuje się w przypadku guzów zlokalizowanych w obrębie głowy trzustki, a także innych sąsiadujących narządów takich jak dwunastnica, drogi żółciowe, brodawka Vatera.

Chirurg usuwa głowę trzustki, dwunastnicę, obwodową część zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, pęcherzyk żółciowy, okoliczne węzły chłonne, a niekiedy część żołądka. Pozostała część żołądka, przewód żółciowy i trzustka są następnie łączone z jelitem cienkim, dzięki czemu enzymy trawienne mogą mieszać się z pożywieniem. Chirurdzy mogą również usunąć część żyły wrotnej czy kreskowej górnej (naczynia krwionośne, które umożliwiają przepływ krwi do wątroby), jeśli zostały zajęte przez guz trzustki.

• Obwodowa resekcja trzustki

Obwodową, tj. lewostronną, resekcję trzustki wykonuje się zwykle, jeśli guz jest zlokalizowany w obrębie trzonu lub ogona trzustki. Chirurg usuwa wówczas trzon i ogon trzustki, okoliczne węzły chłonne, zwykle ze śledzioną.

• Całkowita resekcja trzustki

Jeśli badania diagnostyczne wykazują obecność rozległego guza trzustki, naciekającego sąsiadujące narządy, konieczne może być wycięcie całej trzustki, tj. pankreatektomia. Zabiegi tego typu wykonuje się również w przypadku mnogich guzów ograniczonych do trzustki.

Zabieg operacyjny obejmuje usunięcie całej trzustki, dwunastnicy, obwodowej części zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego, okolicznych węzłów chłonnych, a niekiedy części żołądka. Pozostała część żołądka i przewód żółciowy są następnie łączone z jelitem cienkim, dzięki czemu enzymy trawienne mogą mieszać się z pożywieniem.

• Segmentalna resekcja trzustki

W przypadku niektórych rodzajów nowotworów łagodnych (niezłośliwych) zlokalizowanych w obrębie trzonu trzustki usuwa się tylko fragment trzustki wraz z guzem, tzw. centralna pankreatektomia. Podczas tej operacji obwodowy odcinek trzustki łączy się z jelitem cienkim lub żołądkiem.

• Małoinwazyjna chirurgia nowotworów trzustki

Niektóre operacje można wykonywać za pomocą technik małoinwazyjnych, takich jak chirurgia laparoskopowa. Operacje małoinwazyjne wykonuje się poprzez niewielkie nacięcia w jamie brzusznej, przez które wprowadzane się narzędzia chirurgiczne. Chociaż chirurgia małoinwazyjna nie jest najlepszą opcją leczenia dla wszystkich osób z nowotworami trzustki, jest to opcja szczególnie przydatna w przypadku zmian łagodnych (niezłośliwych).

• Zabiegi paliatywne

Jeżeli badani diagnostyczne potwierdziły obecność zaawansowanego guza trzustki, którego wycięcie nie jest możliwe, podstawowym sposobem leczenia jest stosowanie chemioterapii, niekiedy w połączeniu z radioterapię. Niekiedy jednak konieczne jest wykonanie tzw. paliatywnych zabiegów operacyjnych, czyli łagodzących objawy związane z chorobą.

Guz zamykający światło dwunastnicy czy żołądka może uniemożliwiać normalne przyjmowanie pokarmu powodując tzw. niedrożność. W takiej sytuacji wykonuje się połączenie między żołądkiem i jelitem cienkim omijające miejsce zwężenia.

Żółtaczka mechaniczna, pojawiająca się na skutek zablokowania przez guz odpływu żółci z wątroby do jelita, wymaga wprowadzenia do miejsca zwężenia dróg żółciowych protezy umożliwiającej prawidłowy przepływ żółci, lub połączenia dróg żółciowych z jelitem, omijającego miejsce zwężenia.   

Chemioterapia nowotworów trzustki

Chemioterapia to lek lub połączenie leków, które podajemy dożylnie lub doustnie. Leki te są rozprowadzane po całym organizmie i zabijają komórki nowotworowe, gdziekolwiek się znajdują. W zależności od zaawansowania guza chemioterapię stosuje się:

• przed zabiegiem operacyjnym (tzw. chemioterapia neoadiuwantowa) aby zmniejszyć wielkość guza i umożliwić zabieg operacyjny;
• po zabiegu operacyjnym (tzw. chemioterapia adiuwantowa), która ma za zadanie zniszczyć komórki nowotworu niewidoczne gołym okiem, których nie można usunąć operacyjnie;
• u pacjentów, u których nie jest możliwe chirurgiczne wycięcie nowotworu (tzw. chemioterapia paliatywna).

Onkolodzy w naszym szpitalu mają doświadczenie w wyborze skutecznej chemioterapii. Należy przy tym pamiętać, że o rodzaju chemioterapii decyduje nie tylko rodzaj nowotworu, ale również stan zdrowia chorego. Na podstawie całości informacji klinicznych dobierany jest schemat leczenia najbardziej skuteczny dla każdego pacjenta.

Radioterapia nowotworów trzustki

Radioterapia polega na niszczeniu komórek nowotworowych przy użyciu różnego rodzaju promieniowania. Korzystając z wielu zaawansowanych narzędzi technologicznych promieniowane wytwarzane przez różne źródła dostarczane jest bezpośrednio do guza. Tak prowadzone leczenie umożliwia zmniejszenie wielkości guza, jednocześnie ograniczając uszkodzenia zdrowych tkanek wokół nich.

W planowaniu leczenia uczestniczą lekarze wielu specjalności (radioterapeuci, onkolodzy) oraz inni specjaliści (np. fizycy medyczni). W ten sposób dla każdego pacjenta dobierany jest najkorzystniejszy plan postępowania.

Leczenie objawowe nowotworów trzustki

Na różnych etapach leczenia nowotworu trzustki pojawiają się dolegliwości wymagające interwencji. Z tego względu bardzo ważna jest kompleksowa opieka lekarzy wielu specjalności, w tym szczególnie specjalistów leczenia bólu i medycyny paliatywnej.